آناتومی برای دانشجوی پزشکی و دندانپزشکی

آناتومی یکی از دروس مهم در علوم پزشکی است که از دو بخش Ana به معنای apart و Tomyبه معنای cutting تشکیل می‌شود.

دانش آناتومی در طول دوره علوم پایه کسب میشود .آناتومی جغرافیای بدن انسان است از این جهت که در این درس شما ساختار کلی هر عضو و مجاورات عصبی و شریانی و.. را یاد می‌گیرید.

یادگیری این درس به عملکرد بهتر شما در دوره های کار آموزی، کارورزی و حتی دستیاری (تخصص) کمک خواهد کرد. این درس تا ابد با شماست و تقریبا جزء جدایی ناپذیر در پزشکی و دندون پزشکی هست!

فلسفه قرارگیری آناتومی در کوریکولوم پزشکی

هر پزشک حاذق و زبر دستی به نوعی با آناتومی سر و کار دارد.

او باید موقعیت و کارکرد ارگان‌های مختلف وارتباطات آن‌ها، اعصاب، عروق و مجاورت و... را به خوبی بداند تا بتواند به درستی تصمیم گیری کند و قضاوت درستی از بیمارش داشته باشد و او را به خوبی درمان کند.

(در بعضی از رشته ها مثل جراحی یا هر رشته‌ای که اعمال جراحی داره مثل زنان و ارتوپدی تقریبا آناتومی همه کارس، باید محل شریان تیروئیدی رو بدونی که مثلا تو جراحی تیروئیدکتومی (جراحی برداشتن تیروئید) بتونی خونریزی رو مدیریت کنی، یا تو شکستگی های مختلف باید با دستگاه اسکلتی عضلانی آشنایی کامل داشته باشی تا بتونی تصمیم درستی بگیری. اما تو سایر رشته ها هم کم و بیش ردپا‌ی آناتومی وجود داره.)

سرفصل ها و بلوک های آناتومی

البته در کویکولوم وزارت بهداشت و آموزش پزشکی در قالب علوم تشریح به بچه ها ارائه می‌شود.

آناتومی را میتوان به دو روش ناحیه ای (Regional) یا سیستمیک (Systemic) مطالعه کرد . البته در هر دانشگاهی یا هر رفرنسی سبک بررسی، متفاوت است.

در روش مطالعه ناحیه‌ای، بدن را در 3بخش اصلی سر وگردن، تنه (شامل شکم، لگن و توراکس) و اندام ها (فوقانی و تحتانی) بررسی می‌کنیم. در روش سیستمیک دستگاه های بدن (سیستم های عضلانی-اسکلتی، قلبی-عروقی، گوارشی، تنفسی، ادراری-تناسلی، غدد و سیستم عصبی) به تفکیک بررسی میشوند. دروس علوم تشریح در کوریکولوم آموزش پزشکی عمومی اعلامی وزارت بهداشت شامل ۱۵ واحد (معادل ۳۱۴ ساعت) است. این درس در دو بخش تئوری (تدریس استاد سر کلاس) و عملی (تدریس بر روی کاداور یا همون جسد خودمون، مولاژ یا دستگاه‌های آناتومی مجازی ۳بعدی) صورت میگیرد.

دروس علوم تشریحی که طبق آیین نامه وزارت بهداشت سال ۱۳۹۶ در دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور تدریس میشود عبارتند از:

• مقدمات علوم تشریح (۲.۵ واحد)
• علوم تشریح دستگاه تنفسی (۰.۷ واحد)
• علوم تشریح دستگاه گوارش (۲ واحد)
• علوم تشریح دستگاه اعصاب یا همون نورو‌‌آناتومی (۱.۹ واحد)
• علوم تشریح دستگاه ادراری تناسلی (۱.۱ واحد)
• علوم تشریح دستگاه قلب و عروق (۱.۵ واحد)
• علوم تشریح  غدد درون ریز (۰.۴ واحد)
• علوم تشریح اسکلتی عضلانی اندام‌ها (۲.۴ واحد)
• علوم تشریح سر و گردن (۱.۷ واحد)
• علوم تشریح حواس ویژه (۰.۹ واحد)

البته دانشجو‌های دندانپزشکی مجموعا ۶ واحد آناتومی عمومی خواهند داشت (۳ واحد تئوری و ۳ واحد نظری). عمده آن شامل مباحث نورو آناتومی و سر و گردن هست. البته مختصری از اندام‌های فوقانی و تحتانی و تنه و لگن (بیشتر به صورت عملی) نیز به آنها آموزش داده می‌شود. و علاوه بر این ۴ واحد آناتومی تخصصی دندان ( ۳ واحد تئوری و ۱ واحد عملی) در کویکولوم آموزش دندان‌پزشکی قرار دارد.

پیش نیاز تمام این درس‌ها پاس کردن مقدمات علوم تشریح است که در همه دانشگاه ها در ترم اول ارائه میشود. دانشجو نهایتا باید در دو حیطه شناختی و مهارتی مواردی را فرا بگیرد تا آن درس را پاس کند.

منابع و اطلس های آناتومی

ویرایش دهم آناتومی بالینی اسنل (By regional) نسخه ۲۰۱۹، رفرنس رسمی وزارت خانه تا شهریور ۱۴۰۲ می‌باشد.(که ترجمه آن در ۳جلد، با مباحث سر وگردن، تنه و اندام گرد‌آوری شده‌است). رفرنس دیگر آناتومی گری هست که ترجمه آن همانند اسنل سه جلد سر و گردن، تنه و اندام دارد.

( درسته که رفرنس اعلامی وزرات، اسنل هست ولی نظر من رو میخوای برای آزمون علوم پایه گری بیشتر جواب میده! از ترم بالاییات هم بپرسی اکثرا بهت میگن. اسنل بیشتر به نکات بالینی میپردازه ولی گری همون مطالب اصلی رو خیلی بهتر و با نثر قابل فهم تری توضیح داده)

و اما در مورد اطلس که وسیله بسیار مهمی برای مطالعه وفهم بهتر این درس هست، جامع‌ترین و بهترین اطلس آناتومی، نتر است.

این اطلس حاوی تصاویر شماتیک دقیق و خوبی است که توصیه میکنم نسخه فیزیکی یا PDF این اطلسو حتما تهیه کنی.

همچنین اطلس های دیگری من جمله اطلس گری (از تکستش عکسای بهتر وبیشتری داره)، اطلس آناتومی از انتشارات Thieme، اطلس سر و گردن مک مین، اطلس تصویر برداری ویر و آبراهام (که بیشتر تصاویر رادیوگرافی و سی تی اسکن و..داره و کمتر به کارت میاد)، اطلس های زوبوتا و چوراسیا و اطلس روهن (که تصاویرش از روی کاداور تهیه شده) وجود دارند. البته همانطور که پیشتر ذکر کردم بهترین اطلس برای مقطع علوم پایه اطلس نتر هست.

تو این مقاله مفصل در مورد اطلس ها صحبت کردیم و خوندنش بهت کمک میکنه انتخاب درستی داشته باشی:

منابع کمک درسی آناتومی

منابع کمک درسی آن به دسته کلی منابع تشریحی و تستی تقسیم میشوند.منابع تشریحی شامل موارد زیر هستند:

۱. فیلم های کمک آموزشی:مانند فیلم های آموزش آناتومی مجموعه آکلند (این اطلس ویدئویی به خاطر واقع بینی، زبان ساده وکیفیت سه بعدی آن برای تمام کسانی که علاقه به یادگیری این درس دارند مفید است) فیلم هایی آموزش آناتومی تریتا (شامل تدریس جامع و کامل مباحث مهم آناتومی با تدریس دکتر کاشانی به مدت ۱۶ساعت)

۲. جزوه اساتید دانشگاه خودت یا سایر دانشگاه‌ها

۳. کتاب‌های تالیفی آموزش آناتومی

همچنین سیب‌سرخ این درس هم یه منبع تشریحی فوق العادس به طوری که در آن دکتر کاشانی جمع بندی و تدریس آناتومی علوم پایه را به خوبی صورت دادند.

منابع تستی(test-base) درس آناتومی عبارتند از:

۱. سیب سبز آناتومی: کتاب سیب سبز این درس دارای سه جلد نورو‌آناتومی و سر وگردن، تنه(شامل شکم، لگن و قفسه سینه) و اندام(فوقانی و تحتانی) است.

به طور کلی کتابای سیب سبز نه تنها منبع خوب، کامل و مطمئنی برای علوم پایه هستند بلکه برای شب امتحان هم خیلی کارسازن و قشنگ کار رو برات در میارن. با سیب سبز می تونی هم درس رو بخونی، هم با جدول و نمودار خلاصه مرور کنی و هم تمام تستای چند سال اخیر رو بزنی و با آمادگی کامل بری سر امتحان.

۲. تقلب آناتومی: کلاس جمع بندی و تست زنی مهم‌ترین و پرتکرار‌ترین مباحث علوم پایه در قالب فیلم آموزشیه که بر دو بازوی اصلی (مرور سریع نکات کلیدی و پرتکرار حل تمامی تست های دو سال اخیر آزمون علوم پایه) استواره. همچنین تقلب این درس هم مثل سیبش ۳ بخش داره و مجموعا تدریسش ۱۰ ساعت طول کشیده . تقلب رو به شکل تک درس از کتابخانه دیجیتال طبیبانه میتونی فعال کنی: exam.edutums.ir

۳. سامانه آزمون طبیبانه: این سامانه چی داره؟ آزمونک‌های موضوعی و جمع بندی دروس مختلف آزمونهای اخیر علوم پایه که بهت کمک میکنه هم با تیپ های مختلف تست آشنا شی و هم نقاط ضعف و قوتت رو بفهمی و هم برای امتحانا (چه دانشگاهی چه علوم پایه) با بیشترین آمادگی حاضر شی.

۴. اپلیکیشن طبیبانه: دارای تست تمرینی به صورت تفکیک در 3 بخش نورو‌آناتومی و سر وگردن،تنه و اندام هست.

این تست‌‌ها بر اساس مهم‌ترین و پرتکرار‌ترین تست‌های علوم‌پایه‌های اخیر جمع آوری شدن. حتما برای تثبیت و مرور مطالب، از تست تمرینی‌های اپلیکیشن طبیبانه استفاده کنید.

همچنین تو این اپلیکیشن یکسری ویس مرور سریع هست که خوراک جمع بندی شب امتحانه و در حداقل زمان بیشترین و مهم ترین نکات رو بهت میگه به طوری که با خیال راحت بری سر جلسه و تستاشو یکی پس از دیگری از پا در بیاری.

توجه:اگه سال اولی هستی و خیلی برات مهمه که بهترین منابع درسی وکمک درسی آناتومی رو داشته باشی بسته یادگیری و تسلط این درس رو بهت پیشنهاد میکنم که دارای تمامی منابع درسی لازم برای سال اولی ها است.

این بسته شامل محتویات زیر است:

• ۳ جلد ترجمه رفرنس گری آناتومی سر و گردن، تنه واندام
• سیب سبز آناتومی ۱
• سیب سبز آناتومی ۲
• سیب سبز آناتومی ۳
• کلاس تقلب آناتومی به مدت زمان ۱۰ ساعت

روش مطالعه آناتومی

خیلی از دانشجوها به علت مطالعه با روش غلط، از این درس فراری هستند و میگن آناتومی خیلی حفظیه در حالی که بهترین مدل درس خوندن برا آناتومی به قول من Atlas-based هست😅.

یعنی حتما باید متن رو همگام با تصاویر اطلس بخونی تا بفهمیش وگرنه واقعا اذیت میشی و رو مخت میره پس حتما در کنار جزوه یا رفرنس، اون قسمتایی که فکر میکنی برای فهم بیشتر باید به شکل یا Plate خاصی از نتر ارجاع بدی، این کارو بکن و در کنار اون بند یا جمله بنویس.

ممکنه در ابتدا خیلی ازت وقت بگیره ولی از دفعات بعد راندمان مطالعت چه از لحاظ کیفی و چه کمی میره بالا و آناتومی میشه عشق اول و آخرت.

مدل سوالات و نحوه پاس کردن آناتومی در امتحانات

درس آناتومی برای دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی در آزمون علوم پایه به ترتیب۳۲ و ۲۶ تست داره و معمولا مجاورت اندام‌ها، عصب دهی‌‌ها و خونرسانی اندام‌ها بیشتر مورد علاقه طراحان هست.

مقدمات آناتومی زیاد کاری نداره؛ چند تا اصطلاح و معرفی کلی آناتومی هست که راحته. در طول ترم حتما برا آناتومی روزی یکی دو ساعت وقت بذار و با روش Atlas-based بخونش.

با تست برا خودت مطالب رو تثبیت کن و نهایتا شب امتحان از خلاصه هایی که نوشتی تقلب و سیب سبز‌ آناتومی استفاده کن تا یه جمع بندی مشتی ازش بکنی و بری امتحانشو بترکونی!

امیدوارم مطالب این مقاله برات مفید بوده باشه تا مطلبی دیگر فعلا خداحافظ